Ege Üniversitesinde yürütülen çalışmalarda depresyona yatkın insanların beyin yapısındaki deÄŸiÅŸiklilerin depresyon hastalığı geliÅŸmeden çok daha önce bozulduÄŸu tespit edildi.

    Ä°leri beyin görüntüleme yöntemleri kullanılarak gerçekleÅŸtirilen araÅŸtırmanın sonuçlanması ile hastaların depresyona yakalanmadan önlem almaları saÄŸlanabilecek.

    Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi SOCAT Beyin AraÅŸtırma Laboratuvarı depresyon geçirmiÅŸ annelerin ve onların depresyon geçirmemiÅŸ 19-24 yaÅŸ arası kızlarının stres hormon cevaplarını ve beyin yapılarını inceledi. TUBÄ°TAK 1001 Programı çerçevesinde yürütülen incelemede elde edilen veriler depresyon geçirmemiÅŸ anneler ve kızlarının hormon cevaplarını ve beyin yapıları ile karşılaÅŸtırıldı. Bu karşılaÅŸtırma sonucunda depresyona yatkın insanların beyin yapısındaki deÄŸiÅŸikliler, stresli durumlara verdiÄŸi hormonal cevaplar, depresyon hastalığı geliÅŸmeden çok daha önce bozulduÄŸu tespit edildi. Çalışmanın verileri ise 4 ayrı uluslararası dergide yayınlandı.

    SOCAT Laboratuvarını ziyaret eden EÜ Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, proje koordinatörü EÜ Tıp Fakültesi Psikiyatri ÖÄŸretim üyesi Prof. Dr. Ali Saffet Gönül ve proje ekibiyle bir araya geldi.

    SOCAT Laboratuvarı ekibinin Türkiye’nin en ileri düzeyde beyin araÅŸtırmaları yapan ekibi olduÄŸunu ifade eden Rektör Prof. Dr. Budak, ‘‘Ekibimiz, Prof. Dr. Ali Saffet Gönül ile Prof. Dr. ÇaÄŸdaÅŸ Eker’in koordinatörlüklerinde matematikçi, genetikçi, diÅŸ hekimi, radyolog, psikolog, endokrinolog gibi farklı alanlardan ‘beyin’ konusunda çalışma yürüten araÅŸtırmacıları bünyesinde barındırıyor. Ekibimiz tüm dünyada olduÄŸu gibi ülkemizde de yaygın bir hastalık olan depresyonun erken teÅŸhisi konusunda çalışma yürütüyorlar. Bu çalışmalar yaklaşık 10-15 yıllık bir süreci kapsıyor. Bugün gelinen noktada ise normal bir kiÅŸinin genetik anlamda  ya da çevresel etkiler nedeniyle depresyona girme olasılığının ne oranda olacağını ortaya koymuÅŸ durumdalar. Akademisyenlerimiz bu çalışmalarıyla insan saÄŸlığına bulunacakları faydanın yanında ülkemizin saÄŸlık  giderlerinin  azaltılmasına da ciddi bir katkı saÄŸlayacaklar. Akademisyenlerimizi bu baÅŸarılarından dolayı kutluyorum. Ege Üniversitesi RektörlüÄŸü olarak araÅŸtırma grubumuza desteÄŸimiz tam’’ diye konuÅŸtu.

     Prof. Dr. Ali Saffet Gönül ise yaygın bir hastalık olan depresyonun genetik geçiÅŸinin bilindiÄŸini belirterek ‘‘Ancak, depresyona yatkın kiÅŸilerin beyin yapı ve iÅŸlevlerinde hastalık öncesi nasıl deÄŸiÅŸiklikler olduÄŸu ise net olarak bilinmemektedir. Bu nedenle SOCAT AraÅŸtırma grubu depresif anneler ile onların hastalanmamış ama depresyona yatkın genç eriÅŸkin kızlarını, saÄŸlıklı anne ve kızları ile karşılaÅŸtırdı. KarşılaÅŸtırma sonucunda yatkın kiÅŸilerde hastalıktan önce beyindeki karar verme, duyguları yönetme ve sosyal iliÅŸkileri düzenleme alanlarında yapısal ve iÅŸlevsel olarak sorunlar olduÄŸu tespit edildi. Benzer ÅŸekilde stres hormonu kortizol salınımı yetersiz idi. Bu özellikler ise depresif annelerde çok daha belirgindi. Bu bulgular bize yatkın kiÅŸilerde beyin yapısı ve iÅŸlevlerinin hastalık öncesi deÄŸiÅŸmeye baÅŸladığını ve zamanla depresyona yol açacak ÅŸiddete ulaÅŸtığını göstermektedir’’ ÅŸeklinde konuÅŸtu.

    Kadınlar depresyona daha yatkın

    Her kadının depresyona girme ihtimalinin yüzde 10’dan fazla olduÄŸunu ifade eden Prof. Dr. Gönül, ‘‘Erkeklerde ise bu oran biraz daha düÅŸük yüzde 6 gibi. Dolayısıyla topluma baktığımızda her yüz kadının 8 ila 16’ sının depresyonda olduÄŸunu görüyoruz. Yaptığımız bu çalışmalar ile depresyona girmeden bu hastalığa yatkın olan insanları tespit edip önceden tıpkı aşılarda olduÄŸu gibi tedbir alınmasını amaçlıyoruz. Böylelikle bu kiÅŸilerin depresyona girmesinin ve  yıllar sürecek hem tedavi hem de depresyonun getirdiÄŸi acı reçetenin önüne geçmek mümkün olacaktır’’ dedi.

    Beyin, depresyondan önce deÄŸiÅŸmeye baÅŸlıyor

    Yapılan çalışmalarda riskli olan gruplarda beynin analizlerini  duyguların deÄŸiÅŸimi sırasında beynin iÅŸlevlerinin nasıl deÄŸiÅŸtiÄŸini ve strese verilen hormonel cevaplarını araÅŸtırdıklarını belirten Prof. Dr. Gönül ÅŸöyle konuÅŸtu:  ‘‘AraÅŸtırmalarımız sonucunda gördük ki depresyon yatkın olan kiÅŸiler daha depresyona girmeden önce strese daha yatkınlar stres hormonlarını gerektiÄŸi gibi yükseltemiyorlar beynin özellikle sosyal alanlarla ilgili kısımlarında karar verme ile ilgili kısımlarında belirli küçük kayıplar var. Yine bellek alanlarında  mikro düzeyde kayıplar var. Daha da önemlisi üzüntü gibi durumlarda beynin belirli bölümlerini aktif hale getirip harekete geçiremiyorlar. Dolayısıyla ÅŸu net ki depresyondan önce beyin deÄŸiÅŸmeye baÅŸlıyor. Artık elimizdeki teknolojilerle de bu deÄŸiÅŸikliÄŸi tespit etmek ve bu deÄŸiÅŸikliÄŸi olan kiÅŸileri önceden tedbir alabilmelerine yönelik çalışmalar yapmak mümkün hale geliyor. Depresyon, bugün bildiÄŸimiz kadarıyla en fazla yeti yitimine ve en yüksek ekonomik kayba neden olan hastalıkların başında geliyor. EÄŸer buradaki verileri de kullanarak depresyona girmeyi engelleyebilirsek o zaman bu bütün ekonomik kaybın önüne geçmek mümkün olacak’’

    Ä°ntiharların ilk nedeni olan depresyondan 350 milyon kiÅŸi etkileniyor

    Dünya SaÄŸlık Örgütü verilerine göre en fazla yeti yitimine ve ekonomik kayba neden olan ikinci hastalık olan depresyon ve benzeri hastalıklardan dünyada 350 milyon kiÅŸi etkileniyor. Türkiye Ä°statistik Kurumu verilerine göre ise 12 ay içinde 15 yaÅŸ ve üzeri erkeklerin %7,4’ünün; kadınların ise %14,5’inin depresyon tanısı aldığı saptandı.

    Ä°ntihar sonucu ölümlerin en önemli nedeni olan depresyon sonucunda dünyada 804 bin kiÅŸi yaÅŸamını yitiriyor. Sayının 20 katı kiÅŸi ise ölüm ile sonuçlanmayan intihar giriÅŸimlerine baÅŸvuruyor. Depresyonun genetik ve çevresel etkiler sonucu ortaya çıktığı düÅŸünen uzmanlar,  genetik etkilerin ise tüm etkilerin %40’ını oluÅŸturduÄŸunu belirtiyorlar. Bu nedenle ailesinde depresyon geçiren bireylerin genel topluma göre 3-5 kat daha fazla depresyona girdiÄŸi düÅŸünülüyor.