Türk bilim adamları, beyin kanseri tedavisinde, ilaçların tümöre ulaÅŸmasını engelleyen savunma mekanizmasını aÅŸabilen ve koklama yönteminin kullanıldığı nano teknolojik ilaç taşıma sistemi geliÅŸtirdi.
Türk bilim adamları, beyin kanseri tedavisinde, ilaçların tümöre ulaÅŸmasını engelleyen savunma mekanizmasını aÅŸabilen ve koklama yönteminin kullanıldığı nano teknolojik ilaç taşıma sistemi geliÅŸtirdi. Hastaya ilacın koklama yöntemiyle verildiÄŸi nano teknolojik sistem sayesinde, ilaç, “kan beyin bariyeri”ne takılmadan kanserli dokuya ulaÅŸabilecek.
Ege Üniversitesi (EÜ) Ä°laç GeliÅŸtirme ve Farmakokinetik AraÅŸtırma Uygulama Merkezi’nde (ARGEFAR) yürütülen TÜBÄ°TAK projesi, beyin kanseri tedavisinde umut oldu.
Merkezde geliÅŸtirilen ilaç taşıma yöntemi, beyni korumak amacıyla dışarıdan gelen moleküllerin geçiÅŸine izin vermeyen, bu nedenle ilaçların geçiÅŸini de engelleyen “kan beyin bariyeri”ni aÅŸmayı baÅŸardı. Bariyerin aşılmasıyla ilaçların kanserli hücreye ulaÅŸması ve onu yok etmesinin önü açıldı.
Sevdiklerini beyin kanserinden kaybetti
EÜ Fen Fakültesi Biyokimya Bölümü ÖÄŸretim Üyesi ve ARGEFAR Ürün GeliÅŸtirme Sorumlusu Prof. Dr. Åženay Hamarat Åžanlıer, uzun yıllardır farklı kanser türlerinde hedefli tedavi konusunda çalışmalar yürüttüklerini belirtti.
Bir kaç yıl önce yakını NeÅŸem Gürsoy’un ve asistanının aÄŸabeyi Adnan Yılmaz’ın beyin kanseri nedeniyle hayata veda ettiÄŸini anlatan Prof. Dr. Åžanlıer, bunun üzerine beyin tümörü tedavisi üzerinde çalışmaya baÅŸladıklarını söyledi.
Åžanlıer, beyin tümörü tedavisindeki en büyük engelin kan beyin bariyeri olduÄŸunu, beyni korumak amacıyla dışardan gelen moleküllerin içeri geçmesini engelleyen bariyerin, tümörü yok etmek için alınan ilaçları da engellediÄŸini ifade etti.
Bu nedenle beyin kanseri hastalarının tedavi edilemediÄŸini, sadece yaÅŸam sürelerinin uzatılabildiÄŸini vurgulayan Prof. Dr. Åžanlıer, ilaçların kan beyin bariyerinden geçmesi için yeni bir ilaç taşıma sistemi geliÅŸtirdiklerini kaydetti.
“Koklanarak alınan ilaç, saÄŸlıklı dokular zarar vermiyor”
Çalışmalarında tümörü yok edecek ilaçları içeren nano parçacıklar dizayn ettiklerini anlatan Prof. Dr. Åžanlıer, “Kan beyin bariyerini geçemeyen molekülleri, bariyeri geçebilir hale getiriyoruz. Tümörlü dokuya normalde ulaÅŸamayan kanser ilacını, modifiye ederek, nano teknolojik yaklaşımla yeniden yapılandırarak, bariyeri çok rahat geçebilir hale getiriyoruz. Yani basit ifadeyle ilaç bulunan molekülün elinden tutuyoruz, onu karşıya geçiriyoruz. Kan beyin bariyerini geçebilecek yapıda bir molekül dizayn ediyoruz.” diye konuÅŸtu.
Sağlıklı dokulara zarar vermiyor
Prof. Dr. Åžanlıer, kanser tedavilerindeki önemli sıkıntılardan birinin de kemoterapi ilaçlarının kanserli hücreye ulaşıncaya kadar saÄŸlıklı dokulara da zarar vermesinin olduÄŸuna iÅŸaret ederek, “Bu durumlarda hasta, kanserden deÄŸil organ yetmezliklerinden kaybediliyor.” dedi.
Hedefli tedavilerde saÄŸlıklı hücreye zarar verilmediÄŸinin altını çizen Åžanlıer, ÅŸöyle devam etti:
“Bu bir ilaç taşıma sistemi. Ä°laçlar nazal yoldan veriliyor hastaya, burundan koklayarak alıyor hasta. Damar yolu açılmayacak, hasta kemoterapi merkezlerine gitmeyecek, ilacı koklayacak ve nazal yoldan direkt beyne ulaÅŸacak. Kan dolaşımına girmediÄŸi için herhangi bir saÄŸlıklı dokuya zarar vermeyecek.”
Prof. Dr. Åžanlıer, ilaç taşıma yönteminin, laboratuvar ve deney fareleri üzerindeki çalışmalarda baÅŸarılı sonuçlar verdiÄŸini kaydederek, “Patent aÅŸamasındayız. Bir ilaç firmasıyla anlaşıp patent devri yapabiliriz. Ardından gönüllü denemelerinden sonra piyasaya sürülebilir. Ä°laç firmasını kısa sürede bulursak 2-3 yıl içinde faz denemeleri tamamlanabilir, kullanılabilir hale gelir” ifadelerini kullandı.
“Dünyada ilk”
EÜ Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak da EÜ ARGEFAR’ın ilaç ve tedavi yöntemleri geliÅŸtirme konusunda Türkiye’nin önemli merkezlerinden biri olduÄŸunu söyledi.
Merkezin yanındaki tıp fakültesi ve hastanenin de baÅŸarılı çalışmalar yapılmasında avantaj saÄŸladığını ifade eden Prof. Dr. Budak, “Hedefe yönelik tedavi anlamında geliÅŸtirdikleri TÜBÄ°TAK projesiyle dünyada bir ilke imza atıyorlar. Tebrik ediyorum.” dedi.
